Kalendarz brań leszcza

W nizinnych rzekach łowimy sztuki zdrowe i dobrze odkarmione, a jeśli w wodzie czystej smaczne jak karpie.

Rzadko trafiają się tu ryby nie wyrośnięte, którymi zwykle bez umiaru częstują wędkarzy jeziora. Rzeka nie zna też prawie Iigulozy - pasożytniczej choroby ryb, wywoływanej przez tasiemca. Przewaga jeziora natomiast polega na tym, że zdarza się w nim złowić leszcza takiego, jaki wędkarzowi znad rzeki może się tylko przyśnić. Chyba że na trasie rzeki, dostatecznie głębokiej, znajdują się jeziora zaporowe lub naturalne.

Charakterystyka - Letnim rankiem, kiedy nad dymiącą rzeką zaistnieje pierwszy niepokój powietrza i pozbawi wodę oleistej gładkości spławia się nagle w nurcie jakaś większa ryba. Za nią druga i następne... Wykonują przewroty miękko, bez zbytniego plusku, czasami tylko któraś bardziej przechylona błyśnie miedzią albo przetnie wodę czarną, ostrą płetwą. To leszcze odprawiają poranne harce.

Leszcz (Abramis brama ) na pierwszy rzut oka otrzymuje przydział do karpiowatych . Kiedyś nawet zwał się jak karp ~ cyprinus. W sylwetce różni go od karpia m.in. wypukły brzuch, co razem z wypukłością pleców jest znakiem dużej zwrotności ryby w płaszczyznach pionowych. Kształt ciała i ryjkowaty pyszczek mówią nam dodatkowo, że mamy do czynienia z rybą strefy dna, żerującą w miękkich pokładach sposobem karpia z gatunkiem przeznaczonym do bytowania w głębokich wodach stojących, zasobnych w osady mułowe. Uznaje się wręcz leszcza za rybę stagnofilną, tj. unikającą prądu. Co więc robią leszcze w rzekach i dlaczego występuje w nich dość licznie? Okazuje się. że w niezbyt bystrych wodach radzi sobie całkiem nieźle, jeśli tylko znajduje w nich żerowiska. W rzece sprzyja mu nawet znaczne spłaszczenie ciała, bo gdy ustawiony pod prąd żeruje w dnie „stając na głowie i wspierając się na pysku”, przeciwstawia płynącej wodzie swój jakby na taką okazję specjalnie wyprofilowany kroplo kształtny przekrój poprzeczny. Może właśnie dlatego łatwiej mu żerować w umiarkowanie prędkim nurcie niż karpiowi?... Poza tym umie wspaniale wykorzystywać słabe strony przeciwnych mu nurtów.

Leszcz bywa uważany za gatunek cieniolubny. Doświadczenie łowieckie tej cechy nie potwierdza: ryba często bierze przynętę w pełne blasku południa. Ma dobrze rozwinięte oczy, znak że robi z nich użytek nie marginesowy, a ich charakterystyczną cechą jest zamglenie źrenic. Kojarząc anatomiczną budowę oka leszcza ze spostrzeżeniami wyniesionymi z łowieckich z nim spotkań, uznajemy za godne zaufania stwierdzenie, że ryba ta być może unika światła jaskrawego. lubi je jednak w postaci łagodnej, oświetlającej prostopadle dno, rozproszone przez zmarszczone powierzchnią wody albo przez pokrywę niegęstych chmur, albo wreszcie przez grubą warstwę niezbyt przejrzystej wody. Podstawowym jednak zmysłem uczestniczącym w zdobywaniu przez rybę pożywienia jest nie wzrok, lecz jak u karpia smak. Informacja ta zachęca nas do przynętowych poszukiwań. Poza dobrze rozwiniętymi narządami zmysłów ma też charakteryzować leszcze wysoka, jak w przypadku karpia, rybie inteligencja: zdaniem rybaków potrafi on wyjątkowo sprytnie unikać zasadzek i matni i tylko zimą udaje się go chwytać w dużych ilościach. Leszcz jest gatunkiem żyjącym w stadach: gromadnie odbywa tarło, zespołowo żeruje. w wielkich zgromadzeniach zimuje. Z przyczyn środowiskowych stada rzeczne nie bywają tak liczne jak jeziorne. Obserwacja spławień wskazuje na wierność rzecznych gromad stałym rejonom żerowiskowym, odwiedzanym też, jak się wydaje, według stałego porządku dziennego. Ostatnie przypuszczenie zasługuje na badawczą obserwację wędkarzy. O ile małe leszcze służą za sprawdzian sportowej klasy wędkarzom zawodnikom, o tyle duże egzemplarze należą do łowców z wędkami. A wzrostowo-wagowe osiągnięcia wyraźnie skłaniają ku nim uwagę, nawet jeśli odrzuci się, jako w naszych warunkach klimatycznych nierealne, sygnały o sztukach ważących 10 kg i więcej. Wystarczy polski rekord (7,41 kg i 73 cm). żeby rozpalić łowieckie marzenia. Poza rekordami zaś, łowienie Ieszczy dwu - trzy kilogramowych i większych należy do łowieckich zdarzeń miłych i nierzadkich. Może mieć takie sztuki każdy, kto posiądzie umiejętność łowienia tych ryb i nie zlekceważy zespołowej przebiegłości stada oraz wrażliwości zmysłów pojedynczych sztuk. Natomiast wyławiania małych, 25-centymetrowych i naszpikowanych ościami rybek powinno napełniać rzecznego wędkarza - łowcę niechęcią, a także niesmakiem, gdy kładzie takie maluchy do siatki. Cóż z tego, że ich wymiary są zgodne z regulaminem?

Tajemnice żerowania.

Wszystko wskazuje na to, że Ieszcz należy do gatunku skłaniającego się ku ciepłolubności. Gdybyśmy np. spojrzeli na mapę, w której zestawiono obszar jego występowania z macierzystym obszarem bytowania ciepłolubnego suma, dostrzeglibyśmy ich wielkie podobieństwo. Pamiętamy, że Ieszcz należy do późnej grupy tarlanej (jabłoń, kasztanowiec, bez lilak); temperatura tarła wynosi 13 - 18 stopni (blisko karpia i suma), wylęg zaś zdrowych larw odbywa się w wysokiej temperaturze 19 - 22' C...

I tak: Ieszcz zaczyna wprawdzie żerować w temperaturze 5°C. ale najintensywniej pobiera pokarm wg jednych źródeł na poziomie 16 - 18°C, wg innych 15-25°C. Czy nie za duży rozrzut?

Dlatego przyjmijmy, że optymalna temperatura żeru interesujące] nas ryby mieści się gdzieś po środku, między dwoma przytoczonymi wynikami badań, i być może wynosi 17-23°C. W rezultacie dochodzimy do ustalenia, że w przeciętnie ciepłym roku sezon leszczowy w rzece zaczyna się po tarle, trwa od czerwca do początku września, kulminacja zaś przypada w Iipcu i w pierwszej połowie sierpnia. Kolejne pytanie wyraża zainteresowanie wędkarza warunkami szczególnymi, stymulującymi żer ryby. Szukając na nie odpowiedzi zauważmy, że w czasie kilku sprzyjających leszczowi miesięcy musi on przejawiać niezmordowaną aktywność żerową, żeby zabezpieczyć się przed skutkami miesięcy mu nieprzyjaznych. Rodzaj pokarmu głównego mułolubne robaki i larwy owadów dodatkowo przymusza go do wyjątkowej pilności. Leszcz więc, tak jak karp, należy do oraczy dna cierpliwych i systematycznych. Wszystko co tu powiedziano o wysokim natężeniu żerowania leszczy nie przeczy istnieniu jego pewnego rytmu, właściwego dniom o korzystnej dla tych ryb charakterystyce termicznej.

1. Pora przedświtu, gdy niebo na wschodzie stoi w zorzy, zastaje ryby żerujące w głębszych i prądowo wyciszonych zakątkach strefy brzegowej. Stado przebywa tu do wschodu słońca, a gdy niebo jest zachmurzone (z wietrzykiem i deszczykiem) pozostaje dłużej, przy czym niektóre ryby sporadycznie się spławiają.
2. Po wzniesieniu się słońca nad horyzont (gdzieś od godziny 4 do 6) żerowanie prawie ustaje.
3. Po wczesnorannej przerwie następuje w przyrodzie jakby drugie przebudzenie się dnia: miękkie podmuchy rozwiewają opary, śmielej odzywają się ptaki... Wszystko jeszcze w rosie. l wtedy, jak na dane hasło: zaczynają się spławiać w łagodnych nurtach leszcze. Podchodzą także do bezpiecznych żerowisk przybrzeżnych, zlokalizowanych na skraju głębokich koryt lub dołów. Zaczyna się drugie poranne żerowanie, w czasie którego powinna odezwać się wędka gruntowa lub wyłożyć: na wodę spławik. Trwa ono do wyschnięcia rosy, tj. około 2 godzin.
4. Z obeschnięciem rosy następuje druga przerwa w żerowaniu, przynajmniej w strefie brzegu.
5. W przedpołudniowej godzinie, przy pionowym padaniu promieni słonecznych, leszczowe stada znów objawiają swój apetyt. Tym razem żerują głównie w śródrzeczu, lecz także w głębszych miejscach przybrzeżnych, które zanęciliśmy. Wydaje się, że ryby dobrze wykorzystują prześwietlenie toni i oświetlenie dna. Ten czas trwający do godziny 13 bywa nawet uważany za dzienny szczyt żerowy.
6. Po przerwie popołudniowej, po godzinie 16, zaczyna się żerowanie przedwieczorne i trwa aż do zachodu słońca. Czy leszcz żeruje również w nocy? Wędkarze twierdzą na podstawie swoich doświadczeń, że daleko po zachodzie słońca i grubo przed świtem biorą przynętę najgrubsze egzemplarze.

Zwracaliśmy już uwagę, że o aktywności zerowej ryb przesądza nie tylko określona, aktualna temperatura wody, lecz również przemożny wpływ wywierają zachodzące w niej dynamiczne zmiany.

Nasze rozważania warto by uzupełnić uwagą, że przez cały czas mówimy tu o średnich temperaturach, a przecież ważne są jeszcze zmiany dobowe lub inne krótkotrwałe w ramach tej czy innej temperatury średniej. Warto też zwrócić uwagę na zależność między godzinami dobrego żeru a naświetleniem rzeki przez słońce. Czy nie słuszne jest np. przypuszczenie, że leszcze, ale także inne gatunki ryb, szczególnie chętnie biorą przynętę, gdy słońce stoi nad rzeką, a nie kwapią się do niej, gdy znad przeciwległego brzegu oświetla spad boczny koryta, nad którym trwamy z wędką? Wbrew sądom licznych autorów trzeba przyjąć za pewnik, że nasze ryby chętnie biorą przynętę nawet przy dość silnych wiatrach, byle tylko ciepłych. Nie przeszkadzają im również w apetycie przelotne deszczyki, ale tak jak inne ryby reagują apatią na szare, pochmurne dni. Uważa się, że leszcze dobrze biorą w czasie obniżonych stanów rzeki. Może dlatego, że wyższym stanom towarzyszy zwykle chłodniejsza woda. Jeżeli jednak przyborek został spowodowany ciepłymi deszczami, ryby po krótkim okresie adaptacji podejmują żer, chwytając robaki i owady spływające z brzegów w nurt.

Leszcz to jedna z najpopularniejszych ryb słodkowodnych w Polsce, która dostarcza nie tylko emocji związanych z wędkarstwem, ale także wyśmienitej mięsa na stole. Kalendarz brań leszcza zależy od kilku czynników, takich jak temperatura wody, ilość i jakość pokarmu oraz fazy księżyca. W Polsce najlepsze okresy na łowienie leszcza przypada na wiosnę i jesień, choć w lecie również można odnieść sukcesy.

Oto orientacyjny kalendarz brań leszcza w Polsce:

• W marcu i kwietniu leszcz zaczyna wędrować do cieków, aby szukać dogodnych miejsc do tarła. W tym czasie warto skupić się na łowieniu na dnie, gdzie ryby szukają pożywienia.
• W maju i czerwcu leszcz intensywnie żeruje, co sprawia, że łatwiej jest go skusić na przynęty. W tym okresie można próbować łowić na różne sposoby - zarówno na dnie, jak i w toni wody.
• Lipiec i sierpień to miesiące, w których leszcz staje się bardziej ostrożny i trudniejszy do złowienia. Warto wtedy skupić się na nocnym łowieniu, kiedy ryby wychodzą z kryjówek i bardziej aktywnie żerują.
• W wrześniu i październiku leszcz zaczyna przygotowywać się do zimy, więc staje się bardziej agresywny i chętnie bierze przynęty. Warto skupić się na łowieniu na dnie, gdzie ryby szukają pokarmu przed zimowym okresem wypoczynku.

Kalendarz brań leszcza jest jednak orientacyjny i może się różnić w zależności od regionu, w którym łowimy ryby, a także od pogody i innych czynników. Najlepiej obserwować zachowanie ryb na łowisku i dostosowywać technikę i przynęty w zależności od sytuacji.